Het bedoelt te zeggen dat een hele gemeenschap van mensen moet zorgen dat kinderen onbezorgd kunnen ervaren en groeien in een veilige en gezonde omgeving.
Vanuit dit inspirerende thema beschrijf ik drie verschillende villages, dorpen waarin de leerling woont. Daarna ga ik in op de betekenis daarvan voor onderwijsprofessionals.
Fysieke dorp van de leerling
Je groeit daar op en leeft met je ouders, verzorgers, familie, vrienden. Redelijk overzichtelijk met bekenden. Je komt ze tegen bij het padellen, in de fitnessclub en soms in de kerk. En bij de basisschool, supermarkt, festivals, op de kermis en het buurtfeest. En al die dorpsbewoners kennen jou en geven je goed bedoelde informatie en feedback. Dat doen ze bewust of onbewust, gefilterd of rauw, structureel of vluchtig of levenslessen. In het fysieke dorp is de relatie en zorgen voor elkaar cruciaal, die onderlinge verbondenheid wordt ook wel gemeenschapszin genoemd. Je voelt je er thuis. Nadeel van het fysieke dorp is dat je nauwelijks anoniem kunt zijn, iedereen ziet en weet alles van je.
Virtuele dorp
In dit dorp heb je 24 uur per dag en 7 dagen per week contact met de wereld. Een dorp met miljarden inwoners. Een digitale wereld waar alle kennis binnen drie klikken beschikbaar is. Waar jezelf de verdieping zoekt en telkens nieuwsgierig wordt naar meer. Die je verwondert en je helpt bij profielwerkstukken. Op social media kun je al je gevoelens kwijt en krijg je reacties van leeftijdsgenoten met dezelfde vragen. Een dorp waar je onbeperkt data kunt vinden en je ongevraagd adviezen krijgt over jouw interesses. Waar influencers reclame maken voor zichzelf en heel veel geld verdienen door jou te beïnvloeden.
Het virtuele dorp heeft als nadeel dat polarisatie frequent voorkomt, je niet weet wat echt waar is,
waar reputaties worden beschadigd en echte duurzame relaties nauwelijks voorkomen.
School dorp
En dan ben je leerling op een middelbare school. Dat is een dorp waar je elke ochtend naar toe fietst en je 5 dagen in de week doorbrengt. In één week krijg je van zeker 10 verschillende docenten les en begeleiding, vaak meer dan 6 uur per dag. Dat doen die docenten op hun manier, met hun kennis en allemaal gericht op jouw ontwikkeling. Op school wordt informatie gekoppeld aan leren, aan bewustzijn wie jezelf bent en wat je kunt. En hoe je je verstaat in relatie mét en tót anderen. Je bouwt er vriendschappen op, soms zelfs voor het leven. Educatie is onmogelijk zonder relatie. De school is daarmee een vrijplaats waar je mag zijn wie je bent en je in de luwte ongeremd en onbezorgd mag denken en elkaar inspireren. Maar ook een hele drukke plek waar je je weleens afvraagt waarom moet ik dit toch allemaal leren en zo vaak presteren voor een punt?
Wonen in drie dorpen
Deze drie dorpen van de leerling geven soms tegenstrijdige informatie, spreken een andere taal en hebben andere regels en waarden. Het ene dorp accepteert bepaald gedrag terwijl een ander dorp hetzelfde gedrag veroordeelt. De dorpen zijn wel te onderscheiden maar niet te scheiden. Zo zijn jouw ouders ook erg betrokken bij de school en volgen jou op TikTok. Zelf maak je gebruik van mobieltjes in de klas zodat je niets op de socials mist. Je ziet jouw leraren berichten delen op Instagram en in een legging bij de fitness. Ook jouw klasgenoten wonen in de drie dorpen, maar gedragen zich af en toe in het ene dorp anders dan in een ander dorp. Dat kan erg verwarrend zijn.
De kernvraag
De vraag is: Hoe kun je nu als leerling leven met en in al die dorpen? Dat is soms erg ingewikkeld als je puber bent. Het kan leiden tot onzekerheid en soms tot een gevoel van ontheemding, dat je je in geen van de dorpen thuis voelt. Wat betekent deze kernvraag voor het onderwijs? Wat betekent dit voor onderwijsprofessionals? En dan bedoel ik professionals in de breedste zin van het woord: de conciërge, de administrateur, ICT-er, de leraar, leercoach, praktijkondersteuner, IB-er, stagiair en directeur.
Wat in ieder geval niet helpt, is dat er muren of hekken worden gebouwd tussen de dorpen en er allerlei ongenuanceerde meningen over elkaar worden verspreid. Dat versterkt tegenstellingen en vervreemding van elkaar. Een duurzame en vreedzame samenleving opbouwen lukt niet door te polariseren. Het zou toch mooi zijn als ook politici, influencers en columnisten zich daar meer bewust van zouden zijn.
Vanuit pedagogisch perspectief is het noodzakelijk dat er geen muren maar bruggen worden gebouwd tussen de dorpen. Daarvoor hebben we bruggenbouwers en -bouwsters nodig. Ervaren onderwijsprofessionals die de wereld verbinden met de leerling, de leerling met zichzelf en de ander. En de leerling met de benodigde kennis, zelfinzicht en vaardigheden helpen met het bouwen van eigen bruggen.
Jullie begrijpen het, ik heb het over álle medewerkers van Ons Middelbaar Onderwijs en over onze gasten. Fijn dat jullie er allemaal zijn.
We hebben heel veel goede bruggenbouwers en -bouwsters. Jij bent daar één van! Jij bent degene die de verhalen van de leerling hoort en hoop geeft voor een vredelievende toekomst. Die helpt letterlijk verschillen te overbruggen (foto brug Hoorn, prachtig ontwerp van Maree Blok en Bas Lugthart). Jij bent onmisbaar en hebt de passie en de ambitie telkens opnieuw bruggen te bouwen en te verstevigen. Daar heb je vertrouwen, respect, ruimte en tijd voor ontwikkeling voor nodig. Het is niet voor niets dat we bij OMO de strategische transitie inzetten op structureel extra ontwikkeltijd, omdat de onderwijskundige en organisatorische uitdagingen groot zijn. Denk aan het lerarentekort en het inclusie vraagstuk. Als we het beste onderwijs willen blijven geven voor elke leerling dan moeten we samen mee veranderen met de tijd. Op jouw beurt geef jij vertrouwen aan iedere leerling dat het gaat lukken op een veilige manier dorpen te verbinden in goede harmonie.
Jij hebt bijzondere kwaliteiten, je kent de dorpen, de geschiedenis, de mensen die er wonen, de leerlingen, de talen die worden gesproken. Jij kent de verschillen, de positieve kanten en de risico’s. Je werkt meer en meer samen in collegiale teams en haalt de wereld binnen met externe partners. Je bent nieuwsgierig en bent bereid het onderwijs te verbeteren. Dat vraagt ook om opnieuw te kijken naar de invulling van rollen in een school. Rollen waardoor ieders unieke kwaliteiten ingezet worden en het mogelijk maken om mee te bewegen, ook al vraagt dat enig lef om vertrouwde huisjes te verlaten en van dorp te wisselen. Vandaag proberen we samen met onze onderwijspartners onder andere dit thema verder te verdiepen.
Ik heb ontzettend veel respect voor jou. Je slaat dagelijks vele bruggen, onvermoeibaar. Daarmee lever jij samen met collega’s een betekenisvolle bijdrage aan de groei van onze leerlingen en aan onze samenleving. Mensen die mij een beetje kennen, vragen zich nu af komt er nog een gedicht? Het antwoord is ‘ja’.
Wies Weijermars is oud-leerlinge van De Nieuwste School. In 2019 was zij 15 jaar toen ze verkozen werd tot junior stadsdichter van Tilburg. Zij schreef het gedicht ‘groei’. Ik heb dat een klein beetje aangepast, sorry Wies.
Groei
De zon schijnt op de Dorpstraat
Ik ontmoet een oude leerling
Een moment, bevroren en
gekaderd in een lijst
waarin geen tijd verstrijkt
de leerling fluistert;
“ik was zoekende, maar jij hebt mij toen gevonden
af en toe waren we gescheiden,
maar nu staan mijn beide voeten stevig op de grond
daarvoor wil ik jou bedanken, ik ga nu mijn eigen weg”
………..langzaam zonder twijfel
keer ik mijn oude leerling de rug toe ……..
ik ben nog nooit zo trots geweest
Dit moment, gekaderd in een lijst, waarin geen tijd verstrijkt
Trots ben ik op jou en alle collega’s van Ons Middelbaar Onderwijs en wens ons toe dat we blijven groeien door bruggen te bouwen samen met alle leerlingen en de dorpen.
“ASIYE FUNZWA NA MAMAE, HUFUNZWA NA ULIMWENGU” krijgt wat mij betreft een nieuwe modernere vertaling:“Raising a child takes a lot of villages and bridges between them”.